De laatste jaren worden we steeds meer geconfronteerd met de gevolgen van de klimaatverandering en krijgen we vaker te maken met extreme weersomstandigheden zoals hevige regenbuien, waarbij op korte tijd veel regen valt.
Door de grote neerslagintensiteit kunnen afvalwaterketens de grote toevloed aan water vaak niet aan, waardoor rioolwaterzuiveringen niet optimaal werken en vervuild water vanuit de rioolstelsels in de waterlopen terechtkomt. Deze overstorten verstoren de zuurstofhuishouding van het water, met nefaste gevolgen voor de aanwezige waterplanten, vissen en insecten.
De partners van IMPAKT! onderzoeken het effect van deze afvalwaterlozingen op de waterkwaliteit van de grensoverschrijdende waterlopen Dommel en Warmbeek/Tongelreep. Enerzijds verwerven ze aan de hand van hydrobiologisch onderzoek, meetcampagnes en virtuele modellen inzicht in de werking van de afvalwaterketens in relatie tot de waterkwaliteit en anderzijds worden de lozingen en hun impact op het ecosysteem drastisch teruggeschroefd met een innovatief maatregelenpakket. Projectverantwoordelijke Aad Oomens van Waterschap De Dommel vertelt op welke manieren het project inzet op een drastische verbetering van de waterkwaliteit van het beeklandschap in de Limburgse Kempen (BE) en Zuid-oost Brabant (NL).
Bij hevige regenval raken de rioolstelsels en pompstations overbelast waardoor ongezuiverd water in de waterlopen terechtkomt. Wat zijn hiervan de gevolgen voor de fauna en flora?
Er zijn meerdere effecten. Het meest directe effect is dat door de lozing van ongezuiverd afvalwater het zuurstofgehalte in het water daalt en zuurstofloosheid kan optreden. Dit kan leiden tot vissterfte en treft onder andere organismen die in het water leven. Daarnaast worden met het ongezuiverd water voedingsstoffen (nutriënten) geloosd. Een overvloed van deze voedingsstoffen kan leiden tot sterke ontwikkeling van bijvoorbeeld algen en een verstoring van de ecologie.
De werking van de afvalwaterketen in relatie tot waterkwaliteit wordt uitgebreid onderzocht, welke parameters zijn hierbij van belang?
Voor de modellen zijn veel parameters van belang. De basis is wel om de hoeveelheden water goed in de vingers te krijgen. Welk deel van de neerslag komt in de riolering, hoeveel komt er op de zuivering terecht en hoeveel gaat er over de verschillende overstorten. Om de effecten op de waterkwaliteit te kunnen bepalen is daarnaast ook de vuilgraad van het afvalwater van groot belang, maar ook de samenstelling van het afvalwater en in welke mate het door regenwater verdund is.
Welke maatregelen worden binnen IMPAKT! ingezet om deze lozingen en hun impact op de waterkwaliteit te beperken?
Verschillende typen randvoorzieningen achter de overstorten zijn in beeld. Variërend van een natuurlijk rietsysteem (helofyten), een automatisch reinigend rooster tot een grote bak waarin een deel van het aanwezige vuil in het afvalwater kan bezinken en niet meer wordt geloosd. Daarnaast worden ook op de zuivering maatregelen getroffen. Er wordt extra zuurstof aangebracht in de leiding van de zuivering naar het oppervlaktewater en ook daarin zijn extra beluchtingsstations aangebracht.
Welke voor- en nadelen biedt het grensoverschrijdend samenwerken?
Belangrijk voordeel is dat ieder zijn ervaringen heeft en specifieke kennis inbrengt. Dat leidt tot goede discussies, eenieder met een eigen invalshoek. Het verrijkt en leidt tot beter onderbouwde voorstellen en maatregelen. Het verschil in werkwijzen, regelgeving en normering is soms een nadeel. Vergelijkingen worden daardoor lastiger en soms is het nodig achtergronden te bespreken om zaken te kunnen verklaren. Het belangrijkste is misschien wel dat het erg leuk is om samen op te trekken, plezier te hebben en met de goede dingen bezig te zijn.
Het project loop nog enkele maanden, wat volgt na de afronding?
Het project biedt inzicht in welke maatregelen effectief zijn om de waterkwaliteit te verbeteren. Dat is de basis voor de programmering van maatregelen de komende jaren. Daarnaast is het inzicht dat is verkregen door de monitoring en modellering van belang. Dat krijgt ongetwijfeld een vervolg. Er zal verder worden nagedacht over hoe we op de grens samen de waterkwaliteit gaan monitoren.
