IMPAKT!
In dit project werd samen met de Vlaamse Milieumaatschappij, Fluvius en het Nederlandse Waterschap De Dommel bekeken wat de impact is van rioolozingen (overstorten en RWZI’s) op de waterkwaliteit en de ecologische toestand van de Warmbeek en de Dommel, respectievelijk speerpunt- en aandachtsgebied in de Kaderrichtlijn Water. Gedurende 4 jaar werd achtereenvolgens een grootschalige meetcampagne opgezet, werden modellen van 5 zuiveringsgebieden en RWZI’s opgemaakt en gekoppeld aan de waterloopmodellen van VMM, waarmee verschillende scenario’s werden doorgerekend, en werden een aantal projecten concreet tot uitvoering gebracht.
Over ons
De grensoverschrijdende waterlopen Dommel en Warmbeek/Tongelreep vormen een grote uitdaging op gebied van waterkwaliteit. Een groot knelpunt is het huidige beheer van de afvalwaterketen: tijdens regenperiodes stort vervuild water vanuit de rioolstelsels over naar de waterlopen en werkt een klassieke rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) niet altijd optimaal. Ernstige verstoring van de zuurstofhuishouding en ammoniakvergiftiging in beeklopen tasten op die manier de aanwezige fauna en flora aan. Nabij gelegen bedrijventerreinen zijn tevens een aandachtspunt omdat milieugevaarlijke stoffen in de waterlopen kunnen terechtkomen. IMPAKT! heeft duidelijk gemaakt hoe de waterkwaliteit gericht verbeterd kan worden. Basis hiervoor is het vergroten van het inzicht door middel van hydrobiologisch onderzoek naar vis, macrofauna en waterplanten. Daarnaast zijn ecologie-ondersteunende fysisch/chemische parameters gemeten.
We zoeken naar maatregelen die de ecologische impact van de lozing van afvalwater via overstorten verminderen.
Johan Van Assel, Onderzoeker
Meten is weten
In het Nederlandse deel werden continue metingen voorzien bij overstorten, gemalen, RWZI en oppervlaktewater en de grondstations voor neerslagmeting. In het Vlaamse deel van het stroomgebied zijn de bestaande meetinspanningen aanzienlijk verhoogd en is er gedurende drie jaren een intensieve meetcampagne uitgevoerd:
- op 9 locaties in het stroomgebied van de Warmbeek en op 19 locaties in het stroomgebied van de Dommel zijn maandelijks of tweewekelijks stalen genomen die geanalyseerd zijn op diverse fysicochemische parameters
- op 3 locaties op de Dommel en 1 locatie op de Warmbeek zijn met multiparametersondes continue meetgegevens van pH, zuurstofgehalte, geleidbaarheid, ammonium en nitraat verzameld
Door dit alles te combineren met ontwikkeling van verscheidene virtuele modellen van riolering (6-tal), rioolwaterzuivering (5-tal) en waterloop (kwantitatief en kwalitatief) is inzicht verkregen in het functioneren van de verschillende overstorten, lozingspunten in relatie tot waterloopkwaliteit. De verschillende modellen zijn gecombineerd en er is onderzocht wat het effect is van bepaalde maatregelen. Op basis van deze inzichten kunnen beter onderbouwde besluiten worden genomen voor gepaste maatregelen.
Dankzij deze inzichten realiseerde het project in de Stadsdommel een installatie die voorziet in oppervlaktewaterbeluchting, wat als ‘vluchtplaats’ fungeert voor vissen tijdens momenten van overstorten. De monitoring van effecten is nog gaande. Ook zijn twee belangrijke overstorten (Kenensdijk en Fierkens) aangepakt om de negatieve effecten op de waterkwaliteit (sterk) te beperken.
De resultaten van IMPAKT! kunnen dienen als blauwdruk voor natuurherstel in de waterlopen van overige deelstroomgebieden in heel Vlaanderen en Nederland. Het project kadert tevens binnen de Europese richtlijn Kaderrichtlijn Water en het Europese netwerk van beschermende natuurgebieden Natura2000.
Finale update: maart 2021